κρατούμενοι-υπόδειγμα!

Η Πυραμίδα και το Σύνδρομο

του Γιάνη Βαρουφάκη  

20-8-2012

Το Πρόγραμμα 24 Ημερών δεν υιοθετήθηκε, όπως και δεν περίμενα να υιοθετηθεί – προφανώς. Έτσι, σήμερα ξημερώνει η 20ή Αυγούστου ως αποφράς ημέρα. Σήμερα, το ελληνικό δημόσιο θα στείλει 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), ως αποπληρωμή ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που είχε στην κατοχή της η ΕΚΤ και, έτσι, η κυβέρνησή μας χάνει και το τελευταίο διαπραγματευτικό της χαρτί απέναντι στον άξονα Βερολίνου-Φραγκφούρτης, με το οποίο θα μπορούσε να πιέσει για την σωτηρία της χώρας.

Τώρα πια θυμίζουμε, ως χώρα, την Blanche του Streetcar Named Desire – ελληνιστί, σε απίστευτα κακή μετάφραση, το Λεωφορείον ο Πόθος: «I have always relied on the kindness of strangers» ήταν τα τελευταία της λόγια, όπως θα θυμάστε (παραφράζοντας: «Και τώρα βασιζόμαστε την γενναιοδωρία των ξένων”). Δεν θα επαναλάβω αυτά που έλεγα εδώ. Απλά θα επισημάνω κάποια νέα στοιχεία (α) για το που βρέθηκαν αυτά τα χρήματα, για να δοθούν στην ΕΚΤ, και (β) για την καταστροφική πορεία που επέλεξε να ακολουθήσει η κυβέρνηση μιμούμενη πλήρως τις προηγούμενες δύο κυβερνήσεις.

Πυραμιδικά δάνεια

Πυραμίδες λέγονται τα χρηματοδοτικά σχήματα τα οποία είναι μαθηματικά σίγουρο ότι θα καταρρεύσουν καθώς βασίζονται στην αρχή ότι οι εισπράττοντες εισπράττουν ποσά που ο «κύκλος» εκείνων που πληρώνουν κάποια στιγμή κλείνει και, τότε, καταρρέει όλη η πυραμίδα. Πάρτε για παράδειγμα τον Bernie Madoff, τρόφιμο αμερικανικών φυλακών σήμερα. Όταν οι επενδύσεις που είχε κάνει για λογαριασμό πελατών του δεν πήγαν καλά, εκείνος επέλεξε να μη πει την αλήθεια. Αντί να ανακοινώσει ζημίες, ανακοίνωσε δυσανάλογα υψηλά κέρδη. Έτσι, προσέλκυσε νέους επενδυτές, οι οποίοι του εμπιστεύτηκαν τα χρήματά τους, με αποτέλεσμα να τα χρησιμοποιήσει για να αποπληρώσει όσους από τους προηγούμενους πελάτες (των οποίων τα χρήματα συρρίκνωσε) ήθελαν να ρευστοποιήσουν τα «κέρδη» τους. Κ.ο.κ. έως ότου η κατάρρευση του 2008 έκανε όλους τους πελάτες να ζητήσουν τα χρήματά τους πίσω, οπότε και αποκαλύφθηκε η πυραμίδα-απάτη του Madoff.

Κάτι αντίστοιχο κάνει και η ΕΚΤ σήμερα: Δημιουργεί συνθήκες πυραμιδικής χρηματοδότησης του... εαυτού της με θύματα όλη την Ευρωζώνη και, ειδικότερα, τους έλληνες φορολογούμενους. Επειδή η κατηγορία είναι βαριά, απαιτείται να είμαι σαφέστερος. Σήμερα, 20η Αυγούστου, λήγει ένα ομόλογο έκδοσης του ελληνικού δημοσίου. Ένα μεγάλο πακέτο, ονομαστικής αξίας 3,2 δις, αυτής της έκδοσης ανήκει στην ΕΚΤ. Γιατί; Επειδή το καλοκαίρι του 2010, σε μια αποτυχημένη προσπάθεια αναχαίτησης της πτώχευσης της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, η ΕΚΤ αγόραζε, δεύτερο χέρι, ομόλογα αυτών των κρατών. Σήμερα ένα από τα ελληνικά ομόλογα λήγει. Και η ΕΚΤ ζητά τα χρήματά της στο ακέραιο, αντίθετα με τους ιδιώτες, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες που είχαν αγοράσει από αυτά τα ομόλογα και οι οποίοι (με τραγικότερα θύματα τους μικρο-ομολογιούχους) εξαναγκάστηκαν, από το εγκληματικό PSI [1] των Παπαδήμου-Βενιζέλου, να δεχθούν κούρεμα αυτών των ομολόγων της τάξης του 54% ως προς την ονομαστική και του 75% ως προς την διαχρονική τους αξία.  Στην βάση του «τσαμπουκά», η ΕΚΤ απαίτησε, και πέτυχε, την εξαίρεση των δικών της ομολόγων από κούρεμα. Δεδομένου μάλιστα ότι τα ομόλογα αυτά τα αγόρασε κοψοτιμής (περίπου στο 70%) της ονομαστικής αξίας τους, το γεγονός ότι το ελληνικό δημόσιο σήμερα θα τα αποπληρώσει στο 100% της ονομαστικής τους αξίας (3,2 δις) σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα εισπράξει έως σήμερα το απόγευμα κέρδος 900 εκατομμυρίων ευρώ από την πτωχευμένη χώρα μας. Σκεφτείτε το: Μια Κεντρική Τράπεζα η οποία δανείζει με επιτόκιο 0,75% τις πτωχευμένες τράπεζες της Ευρωζώνης, απαιτεί επιτόκιο 30% από δοσοληψίες με το χρέος του πτωχευμένου ελληνικού δημοσίου!

Τον περασμένο Μάιο, και πάλι το δημόσιό μας δανείστηκε (4 δις εκείνη τη φορά) για να αποπληρώσει ένα άλλο ομόλογο κατοχής της ΕΚΤ. Τότε, τα χρήματα τα είχαμε δανειστεί από το EFSF (το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας). Όμως, από τότε, για λόγους που εξήγησα εδώ, το Βερολίνο επιβάλει στάση δανεισμού από το Μνημόνιο 2 στην Ελλάδα έως ότου «συμμορφωθεί προς τα υποδείξεις»... του Μνημονίου 2. Άρα, το δημόσιο δεν έχει πλέον πρόσβαση (μέχρι νεωτέρας από την τρόικα, που θα μας παραδώσει τον χρησμό της τον Σεπτέμβρη) στα Μνημονιακά δάνεια. Και η αποπληρωμή του ποσού των 3,2 δις που γίνεται σήμερα, πως χρηματοδοτείται; Μέσω μιας κλασικής πυραμίδας δημιουργίας της ΕΚΤ, είναι η θλιβερή απάντηση. Παρακολουθείστε πως λειτουργεί:

Τον Ιούλιο, η ΕΚΤ ουσιαστικά ανακοίνωσε ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πτωχευμένες και, άρα, δεν δέχεται από αυτές εχέγγυα για να τις δανείζει. Αν άφηνε το θέμα εκεί, η ιστορία θα είχε λήξει: οι τράπεζες θα κατέβαζαν ρολλά και η θέση μας στο ευρώ θα ήταν... παρελθούσα. Παράλληλα, τα 3,2 δις που λαμβάνει από το εληνικό δημόσιο η ΕΚΤ σήμερα θα εξαϋλώνονταν... Για να μην συμβεί τίποτα από αυτά, η ΕΚΤ έκλεισε το μάτι στην Τράπεζα της Ελλάδος, επιτρέποντάς της να δέχεται εκείνη ως εχέγγυα περιουσιακά στοιχεία των ελληνικών τραπεζών που, επισήμως, η ΕΚΤ (της οποίας η Τράπεζα της Ελλάδος αποτελεί οργανικό μέρος) δεν θα άγγιζε ούτε με γάντια και να τις δανείζει με ευρώ κοπής της...ΕΚΤ.

Αφού λοιπόν άναψε αυτό το πράσινο φως, η κυβέρνησή μας, αποφασισμένη όπως είναι να παίζει τον ρόλο του υποδειγματικού κρατούμενου, ανακοίνωσε ότι, στις 14 Αυγούστου, όσο εμείς οι θνητοί βρισκόμασταν σε διακοπές, θα εκδώσει 4 δις ευρώ χρέος, υπό την μορφή των λεγόμενων έντοκων γραμματίων τρίμηνης διάρκειας. Ποιος τρελλός αγοράζει τέτοια γραμμάτια; Μα οι πτωχευμένες ελληνικές τράπεζες βέβαια, οι οποίες παίρνουν αυτά τα γραμμάτια, τα δίνουν στην Κεντρική Τράπεζα ως εχέγγυα, δανείζονται 4 δις από την ΕΚΤ με 0,75% από αυτήν ενώ, παράλληλα, χρεώνουν το ελληνικό δημόσιο 4% για την «εξυπηρέτηση». Και τι τα κάνει τα χρήματα που πήρε το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο από την ΕΚΤ, μέσω των πτωχευμένων ελληνικών τραπεζών; Τα αποδίδει στην... ΕΚΤ βεβαίως!

Εν κατακλείδι, η ΕΚΤ επιδίδεται στην δημιουργία ενός πυραμιδικού δανείου με την συμμετοχή του πτωχευμένου δημοσίου μας και των πτωχευμέων ελληνικών τραπεζών. Μέσα από αυτή την ανακύκλωση χρέους, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η αύξηση του χρέους του ελληνικού δημοσίου και των ελληνικών τραπεζών στην ΕΚΤ. Και μην νομίζετε ότι αυτό αφορά μόνο την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, εντός του Αυγούστου, μια ακριβώς αντίστοιχη περίπτωση πυραμιδικού δανεισμού εκτυλίχτηκε στην Ιταλία και στην Ισπανία, ύψους 8 δις και 6 δις αντίστοιχα. Γιατί πυραμιδικού; Επειδή, όπως και στην περίπτωση του Bernie Madoff, αυτού του είδους το χρηματοδοτικό σχήμα είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Και ποιος θα σηκώσει το βάρος της κατάρρευσης; Στην περίπτωση Madoff το σήκωσαν οι επενδυτές που δεν πρόλαβαν να βγάλουν τα χρήματά τους. Στην περίπτωση της Ευρωζώνης, θα το σηκώσουν οι φορολογούμενοι, βορρά και νότου, που θα κληθούν να πληρώσουν τα αβάστακτα χρέη που δημιουργεί η ευρωζωνική πυραμίδα που αποτελεί την ραχοκοκκαλιά των μηχανισμών «διάσωσής» μας.

Το σύνδρομο Παπακωνσταντίνου

Το ίδιον του τζογαδόρου είναι η ανορθολογική πίστη στην ικανότητά του να «ρεφάρει», κόντρα στην θεωρία των πιθανοτήτων. Κάτι αντίστοιχο χαρακτήρισε τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου κατά την διάρκεια της υπουργίας τους στην Πλατεία Συντάγματος. Μερικούς μήνες αφότου έγινε υπουργός Οικονομικών, το φθινόπωρο του 2009, η μαθηματική σχέση που κρατούσε το δημόσιο χρέος στα όρια της βιωσιμότητας κατέρρευσε. Για να το πω απλά, το δημόσιο χρέος μιας χώρας, για να είναι βιώσιμο, απαιτεί την ισοδυναμία δύο αριθμών: του ρυθμού αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ (δηλαδή του εθνικού εισοδήματος χωρίς να λαμβάνουμε υπ’ όψη τον πληθωρισμό) και του επιτοκίου με το οποίο δανείζεται το δημόσιο. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το γιατί: Αν το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 5% και το επιτόκιο δεν διαφέρει πολύ (π.χ. ισούται με 4,2%), τότε το εθνικό εισόδημα (σε ευρώ) αυξάνεται πιο γρήγορα από το χρέος κι έτσι μπορεί να εξυπηρετείται. Στην περίοδο 2000-2008, το ΑΕΠ αυξανόταν (χωρίς να λάβουμε υπ’ όψη τον πληθωρισμό) με ρυθμό άνω του 5% ενώ το επιτόκιο ήταν μόλις 3,5% - να γιατί δεν υπήρχε κρίση χρέους εκείνη την εποχή. Όταν όμως η διεθνής κατάρρευση του 2008 έριξε τον ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ στο 0% και χαμηλότερα, και, από τον Νοέμβρη του 2009, τα επιτόκια δανεισμού άρχισαν να ξεπερνούν το 6%, η υπόθεση είχε λήξει: το ελληνικό δημόσιο πτώχευσε.

Ως ένας τζογαδόρος της πολιτικής οικονομίας, ο κ. Παπακωνσταντίνου επέλεξε να στοιχηματίσει το μέλλον της χώρας στην προσδοκία ότι θα «ρεφάρουμε». Ότι, δηλαδή, αν κερδίσουμε χρόνο δανειζόμενοι ακόμα πιο πολλά, η ρουλέτα της ζωής θα καθόταν στο σωστό «νούμερο» και, έτσι, κάποια στιγμή πριν την κατάρρευση, το επιτόκιο δανεισμού θα έπεφτε κάτω από τον ρυθμό ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ της χώρας. Αυτό που ο κ. Παπακωνσταντίνου δεν κατάλαβε ποτέ είναι ότι οι πιθανότητες να «ρεφάρει» μια χώρα, μία μακροοικονομία, σε καιρούς διεθνούς οικονομικής καθίζησης, είναι ακριβώς μηδέν (αντίθετα με τον ανόητο τον τζογαδόρο ο οποίος έχει κάποιες μικρές, έστω και απειροελάχιστες, πιθανότητες να ρεφάρει). Δεδομένου μάλιστα ότι αυτά τα νέα δάνεια, τις νέες επιμηκύνσεις, τα «κερδίζαμε» με προϋπόθεση την δραστική μείωση δαπανών και αύξηση φόρων (που βάθαιναν την Ύφεση), το στοίχημα ήταν χαμένο πριν καταγραφεί. Όταν ένα δημόσιο έχει πτωχεύσει, τα νέα δάνεια και οι επιμηκύνσεις απλά εγγυώνται (ιδίως όταν ακολουθούνται από αυστηρότητα/λιτότητα μεγατόνων) την ακόμα πιο εντυπωσιακή πτώχευση σε μια μελλοντική στιγμή όπου ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της χώρας θα είναι πολύ αδύνατος για να την σηκώσει.

Από τότε ο κ. Παπακωνσταντίνου απεβλήθη από την ελίτ της εξουσίας – αρχικά από τον κ. Βενιζέλο και κατόπιν ολοκληρωτικά μετά τις εκλογές του Μαϊου. Όμως το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου καλά κρατεί. Μάλιστα, ο πολιτικός που το στηλίτευε σήμερα είναι πρωθυπουργός της χώρας και το ενστερνίζεται τα μέγιστα. Γιατί τί άλλο θεμελιώνει την στρατηγική επιλογή του πρωθυπουργού, του κ. Σαμαρά, να ζητά επιμήκυνση δύο ετών σήμερα παρά το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου: ας κερδίσουμε άλλα δυο χρόνια κι έχει ο Θεός!

Ασέλγεια

Όποιος έχει επαφή με την πραγματικότητα στην Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Αυστρία και στην Φινλανδία (δηλαδή στις πλεονασματικές χώρες που θα αποφασίσουν την τύχη μας), γνωρίζει το μέγιστο κακό που έχει κάνει στην πατρίδα μας, και στην εικόνα της, το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου. Όταν ενέκριναν οι Βουλές τους ένα δάνειο 110 δις, οι πολίτες τους θεώρησαν το ποσό τεράστιο και αρκετό για μια χώρα σαν την Ελλάδα. Όταν μετά από ενάμιση χρόνο ενέκριναν άλλα 130 δις, το έκαναν με δαγκωμένα τα χείλη. Το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου αμέλησε το απλό γεγονός ότι τόσο η «βοήθεια» των εταίρων όσο και τα μέτρα λιτότητας πρέπει από την πρώτη φορά να είναι έτσι δομημένα που να αρκούν. Η στρατηγική να πάρουμε ένα πακέτο τώρα και μετά, που θα πάει, θα μας δώσουν κι άλλα, θα μείνει στην ιστορία ως το λάθος ολκής το οποίο στέρησε το όνειρο από μια ολόκληρη γενιά. Αν τον Μάιο του 2010 η τότε κυβέρνηση είχε καθήκον να μην αποδεχθεί ένα πακέτο που δεν θα αρκούσε, τον Αύγουστο του 2012 δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να ακολουθούμε την ίδια στρατηγική, να πέφτουμε θύματα του ίδου Συνδρόμου. Αυτό που κάνει η κυβέρνηση Σαμαρά τώρα, να συμμετέχει στα πυραμιδικά δάνεια υπέρ της ΕΚΤ ώστε να ζητά μια διετή επιμήκυνση (που η ίδια γνωρίζει ότι σε δύο χρόνια θα μεγαλώσει την μαύρη τρύπα που έχουμε σήμερα), αποτελεί ασέλγεια επί της αποδυναμωμένης, αποσαθρωμένης, απογοητευμένης ελληνικής κοινωνίας. Τόσο απλά.

Περιληπτικά

Η Κρίση της Ευρωζώνης οδήγησε τον μόνο σοβαρό ευρωζωνικό θεσμό που έχουμε, την ΕΚΤ, σε ένα προσβλητικά πυραμιδικό σχήμα χρηματοδότητης πτωχευμένων κρατών όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία κλπ. με στόχο την διατήρηση της πλάνης ότι τέτοια σχήματα μπορούν να διαιωνίζονται. Η πραγματικότητα είναι ότι, όπως όλες οι πυραμίδες, το σχήμα που επιβάλει η ΕΚΤ σε μια άβουλη ελληνική κυβέρνηση είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Γιατί συμμετέχει η ελληνική κυβέρνηση σε αυτήν την οφθαλμοφανή απάτη; Επειδή διακατέχεται από το Σύνδρομο Παπακωνσταντίνου (ας κερδίσουμε λίγο χρόνο μπας και, στο μεταξύ, «ρεφάρουμε»), αρνούμενη να μάθει το πολύ βασικό μάθημα της αριθμητικής και της ιστορίας ότι η επιμήκυνση μιας δημοσιονομικής πτώχευσης αποτελεί ασέλγεια πάνω σε εκείνους που θα κληθούν να καταβάλουν το κόστος της. 

[1] Γιατί εγκληματικό το PSI; Επειδή είναι η πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία της ανθρωπότητας που ένα κράτος πτωχεύει (δηλαδή κουρεύει τα ομόλογά του) και, την ίδια στιγμή, καταφέρνει να αυξήσει το χρέος του! Θέλει όντως «ταλέντο» ένα τέτοιο «επίτευγμα».

πηγή: protagon