Tuesday 4 August 2020

Η κρυφοκανίβαλη στρουθοκάμηλος, η ουελμπεκική κατάθλιψη και η λάθος πλευρά της στατιστικής.

Κορώνα ή γράμματα

Date: 2020.03.05

Αν κάτι μας δείχνει η όλη ιστορία με τον (κορονο)ιο, είναι ότι καθρεφτίζει το σύστημα μέσα στο οποίο ζούμε· αυτό είναι το γεγονός που μας αγχώνει περισσότερο, κι όχι ο ιός από μόνος του. 

Στην ουσία το να αγχωνόμαστε για τον ιό (ή να μην αγχωνόμαστε, η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι), είναι μια μετατόπιση προκειμένου να μην δούμε το σε τι κόσμο ζούμε. Τρέχει η σούλα πανικόβλητη να αγοράσει μάσκες, φταίει ο ιος, κάθεται ο κυνικός γραφειοκράτης μακάριος και μας λέει ότι είναι μία ακόμα γρίπη πλύντε τα χέρια σας και όλα μια χαρά γιατί σκοτώνει κυρίως τους αδύναμους, φταίει προφανώς ο ιος. Βλέπει ο χίπστερ τη στρατιωτική πειθαρχία που επιβάλλεται στην κίνα για την αντιμετώπιση του ιου και σκέφτεται το χαμένο σ/κ στο μπέργκχαιν? Είναι όλα ένα σχέδιο για να μας εξανδραποδίσουν. Βλέπει ο μεσήλικας ότι το μαγαζί είναι έτοιμο να τον χαρακτηρίσει υπεράριθμο, μάλλον ο ιος θα φταίει. Το μόνο που αλλάζει σε αυτό το μοτίβο είναι η θέση στον κόσμο, οι ιδεολογικές καθηλώσεις του καθενός μας και η αδυναμία μας να τα δούμε όχι ως αντικρουόμενες απόψεις, αλλά εκφάνσεις του ίδιου φαινομένου.

Modern Times

Το ποια θα είναι η πορεία των μοντέρνων καιρών μας το έχει περιγράψει η λογοτεχνία πολλά χρόνια πριν το γράψει η ιστορία (όπως συμβαίνει πολύ συχνά). Το καφκικό σύμπαν και οι έλλογοι ακροβατισμοί του μαρκίσιου ντεσαντ δεν είναι κάτι άλλο από μια αλληγορική περιγραφή της θέσης του ανθρώπου στους μοντέρνους καιρούς. Το μόνο που αλλάζει ιστορικά, είναι το είδος του πακέτου και του περιτυλίγματος· και αυτό ακόμα -όπως θα προσπαθήσω να δείξω- δεν έχει αλλάξει δραματικά ούτε σήμερα. 

Το αν προτιμάει κανείς την στρατικοποιημένη απάντηση της κίνας στον κορονοιό, ή την λεσέ πασέ, λεσέ τομπέ, λεσέ μουρίρ αντιμετώπιση της δύσης, είναι σαν να ρωτάμε κάποιον αν προτιμά να πεθάνει ανθρωπιστικά με zyklon b, με όνομα επώνυμο, barcode και καρτέλα από την IBM, ή να πεθάνει σαν το σκυλί στο αμπέλι στη βομβάη κατά τη διάρκεια του αντίστοιχου λιμού την ίδια ακριβώς εποχή (που ήταν το αγαπημένο όπλο εξόντωσης των βρετανών). Οι κινέζοι έχοντας την εμπειρία ενός αντίστοιχου λιμού κατά την διάρκεια της εξέγερσης των boxer, δείχνουν να προτιμούν το barcode μέχρι στιγμής. Οι δυτικοί που έχουν καλλιεργηθεί με τα ημερολόγια της άνν φράνκ, δείχνουν να προτιμούν την ψευδαίσθηση της τυχαιότητας του λιμού. Αυτό είναι άλλωστε το σημείο που κάνει το σύστημά μας πιο ταξικό από το (εξίσου ταξικό) κινέζικο.

Κεντρικό σημείο και στις δύο αντιμετωπίσεις είναι η πλήρης απανθρωπιά, όπως αυτή εκφράζεται από τον τρόπο που βλέπει ο μοντέρνος κόσμος τον άνθρωπο. Και αυτή η απανθρωπιά μας γεμίζει άγχος σε τέτοιο βαθμό, που προτιμάμε να κρύβουμε το κεφάλι μας στην άμμο αντί να την αναγνωρίσουμε. Η σύγκρουση των δύο συστημάτων (με τους κορεάτες να κάθονται στη μέση) δεν είναι παρά η σύγκρουση μεταξύ δύο εξίσου τεχνοκρατικών προσεγγίσεων με μόνη διαφορά το fine tuning μεταξύ των δύο. Η στουρνάρια μέθοδος δηλαδή είναι η ίδια, το μόνο που αλλάζει είναι η ιεράρχηση των επιθυμητών αποτελεσμάτων.

Η κινέζικη γραφειοκρατία επέλεξε σαφώς να μειώσει τα ανθρώπινα θύματα, δεχόμενη τεράστιες οικονομικές συνέπειες· η δυτική γραφειοκρατία επιλέγει σαφώς να μειώσει τον οικονομικό αντίκτυπο θεωρώντας τα θύματα δευτερεύον, δηλαδή διαχειρίσιμο ζήτημα. Αυτός είναι ο λόγος που έχει γίνει τόσο της μόδας να συγκρίνουμε τα θύματα των τροχαίων με τα θύματα του ιου τις τελευταίες μέρες, που όλοι οι επίσημοι ασχολούνται με τα μέτρα χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής (εύρωπη) ή τα μέτρα τόνωσης του Dow Jones (ΗΠΑ). Πίσω και από τις δύο προσεγγίσεις ελάχιστα κρύβεται η πλήρης απανθρωποίηση του τρόπου με τον οποίον λαμβάνονται οι αποφάσεις στην κοινωνική μας μηχανή. Κι αυτό -ισχυρίζομαι εγώ- είναι το ζήτημα που γεμίζει με τόσο άγχος τους ανθρώπους.