η διέξοδος είναι στον δρόμο

Στη Δημοκρατία υπάρχουν αδιέξοδα

Ας δούμε λίγο την κοινοβουλευτική δημοκρατία σαν να μην είναι κάτι ιερό κι απαραβίαστο. Ας τη δούμε ως το χειρότερο πολίτευμα (αν εξαιρέσει κανείς όλα τα άλλα).

Το θεμελιώδες και μοιραίο πρόβλημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας είναι ότι στην πράξη αδυνατεί να διασφαλίσει κοινωνική δικαιοσύνη.

Επί της αρχής φαντάζει πολίτευμα ιδανικό για αυτόν τον σκοπό: οι προνομιούχοι είναι λίγοι, οι λιγότερο προνομιούχοι πλειονότητα, άρα οι λιγότερο προνομιούχοι θα φροντίσουν ως πλειοψηφία τον εαυτό τους. Βεβαίως η μισή πολιτική επιστήμη ασχολείται με το γιατί δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, ενώ σίγουρα έχουμε όλοι ακούσει αφενός για την ιδεολογία ως ψευδή αναπαράσταση του κόσμου αφετέρου για τις κοινωνικές τάξεις κτλ.

Υπάρχει ωστόσο και ένας επιπλέον λόγος που η δημοκρατία αδυνατεί να διασφαλίσει την κοινωνική δικαιοσύνη, περισσότερο ύπουλος και από την ύπαρξη τάξεων και ιδεολογίας: οι θεσμοί. Βεβαίως οι θεσμοί υπάρχουν και πρέπει να υπάρχουν και θα υπάρχουν ακόμα και στις αυτοοργανωμένες ομοσπονδίες και στα οριζοντίως διαρθρωμένα τοπικά σοβιέτ: τα περίφημα checks and balances εγγυώνται ότι ο κάθε Αλκιβιάδης δεν θα πείσει λ.χ. μια συνέλευση να αυτοκαταργηθεί (αν και με τον αυθεντικό Αλκιβιάδη τα δαιδαλώδη checks and balances της Αθηναίων Πολιτείας δεν λειτούργησαν). Επίσης οι θεσμοί κατοχυρώνουν δικαιώματα κι ελευθερίες που κανονικά δεν πρέπει να βρίσκονται υπό αίρεση. Το πρόβλημα είναι ότι οι προνομιούχοι ξανά και ξανά είτε χρησιμοποιούν αυτούς τους θεσμούς ώστε να θωρακιστούν απέναντι σε οποιαδήποτε κίνηση για κοινωνική δικαιοσύνη είτε απλώς τους παρακάμπτουν.

Αυτά πάνω κάτω όσον αφορά τα γενικά. Η αδυναμία της δημοκρατίας να επιφέρει κοινωνική δικαιοσύνη απαξιώνει τη δημοκρατία στα μάτια των μη προνομιούχων, και δικαιολογημένα.

Και έτσι λοιπόν αρχίζουν τα δύσκολα καθέκαστα:

Στη δημοκρατία η καλλιέργεια στην πράξη της κοινωνικής δικαιοσύνης επιχειρείται με τον έλεγχο των δημόσιων αγαθών από το κράτος και με την ενίσχυση του κράτους προνοίας. Αυτές οι υποθέσεις χρειάζονται λεφτά. Λεφτά βρίσκονται ως εξής:

• βρίσκεις πρώτα πετρέλαιο και με τα λεφτά φτιάχνεις ένα υπερταμείο αντί να βολέψεις τα λαμόγια του Σίτυ α λα Θάτσερ ή το σκυλόσογό σου α λα Σαουδική (Νορβηγία) ή
• φορολογείς το κεφάλαιο και το κεφάλαιο δεν πάει αλλού γιατί δεν το αφήνεις (προστατευτισμός), ή γιατί δεν μπορεί (...) ή
• δανείζεσαι.

Στο μεταξύ έχεις κάτι σαν σοσιαλδημοκρατία, η οποία όμως είναι επιμολυσμένη από ιδεολογία, και μάλιστα από ανεδαφική ιδεολογία: ότι το κεφάλαιο για κάποιον λόγο χαίρει και αγαλλιάται όταν υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη ή ότι διαπνέεται από πατριωτικές αρχές ή και τα δύο. Συνεπώς, αν δεν υπάρχει σωστά εκμεταλλευόμενο πετρέλαιο, η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση βλέπει σιγά σιγά να τη σκαπουλάρει το κεφάλαιο (είτε διά του αρραβώνος είτε φοροδιαφεύγοντας) οπότε αυξάνεται η ανεργία, μειώνεται η ανάπτυξη, αυξάνεται ο δανεισμός και όλα πάνε για βρούβες γιατί οι δανειστές θέλουν εγγυήσεις ή τα ορυχεία σου ή τα λιμάνια σου ή (αν είσαι σοβαρός πελάτης) να σου λένε πώς να ξηλώσεις το κράτος πρόνοιας.

Οι σοσιαλδημοκράτες φεύγουν λοιπόν ταπεινωμένοι (Κάλλαχαν ή και Κάρτερ, για τα αμερικανικά δεδομένα) ή μεταλλάσσονται σε κάτι καθόλου σοσιαλδημοκρατικό, οπότε φεύγουν ταπεινωμένοι (Σραίντερ). Κι αναλαμβάνουν οι δεξιοί.

Οι δεξιοί κάνουν αυτά που κάνουν οι δεξιοί, δηλαδή κουνάν την ιδεολογία σαν λέιζερ μπροστά σε γάτα: εργαλειοποιημένο πολιτισμό και τέχνες ή δικαιωματισμό χωρίς ταξικές προεκτάσεις αν είναι αλάνια, εθνικισμό αν τα πράγματα είναι ζόρικα. Βεβαίως στην τελική να εξυπηρετούν το κεφάλαιο θέλουν. Βεβαίως όμως το κεφάλαιο δεν εξυπηρετείται χωρίς να εξαθλιώσεις πολλούς, γιατί το κεφάλαιο είναι εξορισμού αδηφάγο και δεν χρειάζεται να είσαι μαρξιστής για να το καταλάβεις αυτό. Όμως ενόσω οι εξαθλιωμένοι και οι θεράποντες του κεφαλαίου παρακολουθούν το ιδεολογικό λέιζερ στον τοίχο, όλα καλά.

Επειδή όμως η κοινωνική αδικία και, πολύ χειρότερα, η πείνα ζαλίζει, κάποτε άλλοι παύουν να κοιτούν το λέιζερ στον τοίχο και άλλοι -- χειρότερα -- εκμαυλίζονται από αυτό το λέιζερ και γίνονται φασίστες: γιατί να έχουμε εθνικισμό και αυταρχισμό με δημοκρατία όταν μπορούμε να έχουμε σκέτους εθνικισμό και αυταρχισμό, ίσως και με ωραίες στολές; Κι εκεί αρχίζει το πατιρντί, στο οποίο κερδάνε πάντα οι φασίστες είτε καθαρά και ξάστερα (...) είτε τραβώντας προς το μέρος τους τη Δεξιά. Η αστυνομία στρατικοποιείται, οι θεσμοί προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες, ο αυταρχισμός χορηγείται σε μικρές αλλά αποτελεσματικές δόσεις.

Μετά φωτιά ανάβει και φονικό, από μικρό μέχρι απάνθρωπα μεγάλο. Κατόπιν αναλαμβάνουν κάποιοι που νομίζουν πως είναι σοσιαλδημοκράτες και ούτω καθεξής. Μόνο που δεν είναι πια σοσιαλδημοκράτες και επίσης ξέρουν καλά ότι δεν θα βρούνε λεφτά γιατί στο μεταξύ το κεφάλαιο έχει φροντίσει να αφαιρεθεί κάθε φραγμός και κάθε περιορισμός στις επιδιώξεις του. Επίσης το κεφάλαιο είναι πλέον παγκοσμιοποιημένο και μπορεί να πηγαίνει σε μέρη μαγικά (Κέιμαν) ή καθόλου μαγικά (Τσονγκτσίν), πάντως δεν πρόκειται να κάτσει να χρηματοδοτεί γερόντια που δεν λένε να πεθάνουν ή φτωχές που γεννοβολάνε. Το κεφάλαιο πάει όπου θέλει, ο εργαζόμενος δεν πάει πουθενά γιατί τα σύνορα είναι κλειστά. Κακά τα ψέματα, για να μπορέσει να λειτουργήσει η σοσιαλδημοκρατία έστω και λίγο χρειάζεται είτε νορβηγικά ταμεία πετρελαίου είτε να φοβάται λίγο το κεφάλαιο, να φοβάται το οργισμένο πόπολο είτε το αυστηρό κράτος. Όμως τον 21ο αιώνα το κεφάλαιο πια είναι έτοιμο να σηκωθεί να πάει στον Άρη υπό τον αρχιπαπάρα τον Μασκ προκειμένου να μη φοβάται ούτε καν τους νόμους της φύσης.

Βρισκόμαστε λοιπόν σε αδιέξοδο: έχουμε ψωνίσει μια δημοκρατία που δεν μπορεί ή δεν θέλει να εγγυηθεί κοινωνική δικαιοσύνη. Τι να την κάνουμε την δημοκρατία εν τοιαύτη περιπτώσει;

Αν είστε μαρξιστής-λενινιστής ίσως έχετε χαρεί σφόδρα μέχρι στιγμής γιατί η λογική συνέπεια όλων αυτών (τη λέτε και ιστορική αναγκαιότητα στους ναούς σας) είναι η Επανάσταση που δεν μπορείτε ακόμα να κάνετε. Υπάρχει όμως κι εδώ ένα πρόβλημα: η ιδεολογία. Οι επαναστάσεις είτε προσπάθησαν με προπαγάνδα και γενοκτονική βία να "επανεκπαιδεύσουν" τον λαό (Κόκκινοι Χμερ, λαμπρά αστέρια) για να πολεμήσουν την ιδεολογία, είτε τράβηξαν πατριωτικούς δρόμους προς τον σοσιαλισμό για να την εξουδετερώσουν και κατάντησαν αγνώριστες (ανατολική Ευρώπη, κινέζικο χάλι). Συνεπώς αν είστε μαρξιστής-λενινιστής νομίζετε ότι μπορείτε να φέρετε την αταξική κοινωνία παρά τις θρησκείες και τις θεωρίες συνωμοσίας, παρά την πατριαρχία ή την ετεροκανονικότητα. Χαίρομαι που πιστεύετε σε κάτι και βρίσκω τα κομμουνιστικά εμβατήρια ακαταμάχητα, ιδίως τα αντιφασιστικά. Αλλά έχετε χάσει το τραίνο.

Άρα τι να κάνουμε; Όπως πάντα, ό,τι μπορούμε. Οι πρακτικοί Αμερικάνοι, οι Ρωμαίοι του σύγχρονου κόσμου (μείον την καύλα και το μπονβιβεριλίκι, δυστυχώς) λένε Think globally, act locally. Act, όμως, ε; Στον δρόμο κτλ. Όχι χιψτεριές και νιουεϊτζιλίκια...

πηγή: sraosha