Τα εξοπλιστικά των Αρχαίων

Μπρούτζινο νόμισμα

που βρέθηκε στην πόλη Arwad (το μοναδικό νησάκι) της Συρίας (αρχαία Άραδος).

Χρονολογείται γύρω στο 162 π.Χ.

δυόμιση ΧΙΛΙΑΔΕΣ χρόνια πριν

Είναι γνωστό ότι οι Αρχαίοι τα είπαν σχεδόν όλα. Κατάφεραν και εξέλιξαν τη σκέψη και τη θέαση της ζωής και του κόσμου, σε απίστευτα επίπεδα, τέτοια που επιτρέπουν πολλούς, να ισχυρίζονται ότι, αυτό που ακολούθησε στην πορεία έως σήμερα, να αποτελεί ουσιαστικά μια οπισθοδρόμηση. Μια «εξέλιξη» και μια «πρόοδος» με την όπισθεν.
 

Το απελπιστικό είναι ότι τα όποια ψήγματα έμειναν από τις αξιακές δομές των τότε κοινωνιών και εμπλουτίστηκαν γενναία κατά την Αναγέννηση, κινδυνεύουν κι αυτά να ισοπεδωθούν από τη βίαιη επιβολή της Παγκοσμιοποίησης που επέρχεται…

Από το ΑΓΟΡΑ Über Alles που αυτόματα σημαίνει την αποθέωση του ατόμου (κυρίως ως μονάδα παραγωγής κέρδους και ενίοτε ως μονάδα αποπληρωμής «χρέους»), με ταυτόχρονη «απο-κοινωνικοποίησή» του και σβήσιμο κάθε συλλογικής λογικής.

Ας επανέλθουμε όμως στους Αρχαίους Έλληνες για να θαυμάσουμε τη μέθοδο και οργάνωσή τους, αλλά και την έννοια της Κοινωνικής Ευθύνης στο ζενίθ της, με αφορμή τον τρόπο που διαχειρίζονταν τα εξοπλιστικά τους προγράμματα.

Project: Κατασκευή Πολεμικού Στόλου.

Διαβάζουμε στο «Ευ ναυπηγείν», ΜΙΑ ΣΤΑΓΟΝΑ ΙΣΤΟΡΙΑ μέρος πρώτο, του Δημήτρη Καμπουράκη:

 

"...Αξίζει τον κόπο να δούμε πως το αθηναϊκό Δημόσιο έφτιαχνε τα πολεμικά του πλοία, για να πάρουμε καμιά ιδέα για τον τρόπο που θα έπρεπε να γίνονται τα δημόσια έργα σήμερα, καθότι, από άποψη μεθόδου και οργάνωσης, οι αρχαίοι ημών πρόγονοι ήταν πολύ πιο προχωρημένοι από εμάς.

 

Το 483, κι ενώ η απειλή των Περσών ήταν δεδομένη, ανακαλύπτεται μια πλουσιότατη φλέβα ασημιού στα ορυχεία του Λαυρίου, τα οποία ανήκαν στο αθηναϊκό Δημόσιο. Ξεσπά αμέσως διαμάχη για το πώς θα μοιραστεί το τεράστιο ποσό των 100 ταλάντων ή 600.000 δραχμών, που προέκυψε από την εκμετάλλευση της φλέβας. Ο Θεμιστοκλής προτείνει να διατεθεί το ποσό για να ναυπηγηθεί πολεμικός στόλος. Ο αρχηγός των ολιγαρχικών Αριστείδης, που έμεινε στην ιστορία ως «Αριστείδης ο Δίκαιος», διαφωνεί διότι ξέρει ότι ένας μεγάλος στόλος μετατρέπει την κοινωνία, την ανοίγει, δημιουργεί μια κάστα πλοιοκτητών και κωπηλατών που αργά ή γρήγορα θα ζητήσουν και πολιτικά δικαιώματα. Εξαιτίας αυτής της διαφωνίας, αναγκάστηκε ο Θεμιστοκλής, μαζί με την Εκκλησία του Δήμου, να εξοστρακίσει τον Αριστείδη.

 

Το σχέδιο αρχίζει να υλοποιείται. Πως όμως? Δεν αναλαμβάνει το κράτος να ναυπηγήσει τα πολεμικά του καράβια, αλλά ουσιαστικά ο ιδιωτικός τομέας. Η Εκκλησία του Δήμου επιλέγει έναν πλούσιο πολίτη για κάθε πλοίο και του αναθέτει την κατασκευή του. Η επιλογή αυτή θεωρείται μεγάλη τιμή και είναι αδιανόητο να αρνηθεί κάποιος που παίρνει τέτοια εντολή. Θα ζήσει μέσα στην περιφρόνηση και στην ντροπή. Το Δημόσιο τον δανείζει ένα τάλαντο, ποσό που έχει υπολογιστεί ότι αξίζει το πλοίο. Ο πλούσιος αναλαμβάνει τα πάντα για τη ναυπήγηση, χωρίς περαιτέρω εμπλοκή του κράτους. Για να διασφαλιστεί το Δημόσιο από την πιθανότητα απάτης, μόλις επιλέγει τον πλούσιο πολίτη, υποθηκεύει την προσωπική του περιουσία. Ο ανάδοχος ολοκληρώνει τη ναυπήγηση και τότε μια επιτροπή κάνει αυστηρή επιθεώρηση για να δει αν το προϊόν καλύπτει τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί.

 

Αν το πλοίο είναι εντάξει, το δανεισμένο τάλαντο μετατρέπεται σε πληρωμή και σβήνεται η υποθήκη. Αν χρειάζονται βελτιώσεις, αυτές γίνονται χωρίς περαιτέρω καταβολή χρημάτων, ενώ, αν η δουλειά είναι πολύ κακή, ο πολίτης μένει με το άχρηστο πλοίο στο χέρι και υποχρεώνεται να επιστρέψει το τάλαντο. Αν δεν το επιστρέψει, δημεύεται η περιουσία του υπέρ του κράτους.

 

Το σύστημα αυτό λειτούργησε άψογα. Η ναυπήγηση δε γινόταν από ανεύθυνους κρατικούς λειτουργούς, που ανεβάζουν το κόστος και δεν ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα, αλλά από επιχειρηματίες που λειτουργούσαν με τους νόμους της αγοράς και υπό αυστηρή επιτήρηση του τελικού αποτελέσματος. Όποιος μπορούσε να κατασκευάσει ένα καλό πλοίο συμπιέζοντας το κόστος με τεχνολογικές καινοτομίες, έπαιρνε τα λεφτά που περίσσευαν από το αρχικό τάλαντο. Όποιος δεν μπορούσε, πλήρωνε από την τσέπη του τα αποτελέσματα της ανικανότητάς του. Έτσι οι Έλληνες είχαν ένα καλό και τεχνολογικά προχωρημένο στόλο, που νίκησε τους Πέρσες κι έτσι η Αθήνα έγινε σε λίγα χρόνια θαλασσοκράτειρα."