ο πόλεμος των δύο κόσμων

Είμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’30. Τα σοσιαλιστικά μηνύματα για τη δυνατότητα ύπαρξης μιας άλλης, καλύτερης κοινωνίας εξαπλώνονται ραγδαίως σε όλη την "Δύση", έχοντας  ιδιαίτερη απήχηση στα φτωχά, εργατικά στρώματα που πλειοψηφούν στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Οι Αγγλογάλλοι νταβατζήδες ανησυχώντας για την επέλαση του Κομμουνισμού, αποφασίζουν να στηρίξουν κρυφά τις φασιστικές δυνάμεις σε Ιταλία και Γερμανία. Αυτό εκφράζεται κυρίως μέσω της "Πολιτικής Κατευνασμού" (‘Appeasement’) μέρος της οποίας ήταν και η ανοχή του Γερμανικού επανεξοπλισμού και η ανακατάληψη του Σάαρ, κατά παραβίαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών που με ένοχη σιωπή αποδέχονται οι Άγγλοι και οι Γάλλοι. Παράλληλα και στο παρασκήνιο, μεγάλες εταιρίες από Αγγλία, Γαλλία και ΗΠΑ στέλνουν άφθονο, ζεστό χρήμα, για να στηρίξουν τις επενδύσεις τους, οι οποίες είναι πολλές λόγω του φθηνού εργατικού δυναμικού της κατεστραμένης Γερμανίας.

Όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, έτσι και στην Ισπανία το πολιτικό κλίμα είναι ιδιαίτερα τεταμένο. Η χώρα είχε απαλλαγεί απ’την Μοναρχία και η Αριστερά διεκδικεί την αναδιανομή της γης, την αυτονομία των περιοχών που συνιστούσαν την Ισπανία (Καταλονία, Βασκωνία κλπ) και τον περιορισμό της δύναμης της πανίσχυρης Καθολικής Εκκλησίας.

Στην κορύφωση όλων αυτών, το 1936 οι Δημοκρατικές δυνάμεις συνασπίζονται και καταφέρνουν να κερδίσουν για πρώτη φορά στις εκλογές. Από την πρώτη μέρα στην εξουσία η Κεντροαριστερή κυβέρνηση υπονομεύεται χοντρά απ’τους φιλοβασιλικούς, αλλά και το αναρχικό κίνημα που είναι ιδιαίτερα δυνατό και δραστήριο. Οι στρατιωτικοί από την πλευρά τους επιχειρούν αυτό που ξέρουν καλά να κάνουν και κάνανε τα προηγούμενα 200 χρόνια: πραξικόπημα. Επιχειρούν 2 ανεπιτυχή πραξικοπήματα. Στο 2ο συμμετέχει και ο στρατηγός Φράνκο, που είναι και διοικητής της αξιόμαχης και φιρμάτης Ισπανικής Λεγεώνας των Ξένων.

Το πραξικόπημα αποτυγχάνει και ο Φράνκο καταφεύγει στο Μαρόκο που είναι Ισπανική αποικία. Εκεί ανασυντάσσεται και με την στρατιωτική συνδρομή της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, αλλά και την οικονομική ενίσχυση από πλούσιους φιλοκαθεστωτικούς Ισπανούς, μέσω της γειτονικής Πορτογαλίας του δικτάτορα Σαλαζάρ, αποφασίζει να εισβάλλει στην Ισπανία.

Η απόβαση με την στήριξη της Λουτφάβε από αέρα, αρχίζει στις 17 Ιουλίου 1936 και μαζί της αρχίζει ο Ισπανικός Εμφύλιος που θα διαρκέσει 3 χρόνια. Μέσα σ’αυτή τη τριετία συνέβησαν πολλά, άσχημα και φονικά που στην ουσία προετοίμασαν και το έδαφος για τη θηριωδία του Β’ΠΠ. Δεν ήταν ένας "απλός" εμφύλιος. Ήταν περισσότερο ένας πόλεμος μεταξύ δύο κόσμων, σαφώς οριοθετημένων και εκ διαμέτρου αντίθετων, που συμπύκνωσε σε γεγονότα και βία όλη την ουσία της (πάντα παρούσας) ταξικής πάλης.

Από τη μια πλευρά οι Ισπανοί Εθνικιστές, υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Φράνκο και την έμπρακτη συμπαράσταση (στρατιωτική και οικονομική) της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας. Στο πλευρό τους ήταν οι Δεξιοί και οι Ακροδεξιοί φαλαγγίτες, οι φιλοβασιλικοί, οι κτηματίες, η πλουτοκρατία, όσοι πίστευαν ότι η Ισπανία βρίσκεται υπό "ερυθρή απειλή" και φυσικά η πανίσχυρη Καθολική Ισπανική Εκκλησία.

Από την άλλη πλευρά οι Δημοκρατικοί, υπό την καθοδήγηση του Προέδρου της Β΄ Ισπανικής Δημοκρατίας Μανουέλ Αθάνια, έχοντας συσπειρώσει όλους τους Αριστερούς, Κομμουνιστές, Αναρχικούς, φιλελεύθερους αστούς, Σοσιαλιστές, Τροτσκιστές, ακτήμονες και γύρω στις  50000 αντιφασιστών από όλο τον κόσμο (και από Ελλάδα) που εμπνεύστηκαν απ’τον αγώνα των συντρόφων τους και συμμετείχαν εθελοντικά στις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Στο πλευρό τους στάθηκε και η εθνικιστική Βασκωνία (χώρα των Βάσκων), που διεκδικούσε, όπως και η Καταλονία, μεγαλύτερη αυτονομία από την κυβέρνηση της Μαδρίτης. Από ξένες δυνάμεις βοήθησε στην αρχή μόνο η Γαλλία και σταθερά τα δύο πρώτα χρόνια η Σοβιετική Ένωση και το Μεξικό. Η Αγγλία και οι ΗΠΑ (και πολύ γρήγορα και η Γαλλία), βλέποντας στους εφιάλτες τους την Ιβηρική Χερσόνησο να γίνεται Κομμουνιστική, επέλεξαν πονηρά να κρατήσουν κι εδώ την ουδέτερη στάση της "μη εμπλοκής", που στην ουσία βοηθούσε τον Φράνκο.

Στην Ελλάδα τότε είχαμε το φασιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Ο δικτάτορας Μεταξάς, παρά την ιδεολογική του συγγένεια με τον Φράνκο, δεν δίστασε να πουλήσει πολεμοφόδια στους Δημοκρατικούς, σε μια εποχή που η χώρα μας είχε ανάγκη από ξένο συνάλλαγμα. Τη "δουλειά" ανέλαβε να διεκπεραιώσει ο περίφημος Μποδοσάκης με την "Ελληνική Εταιρία Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου".

Ο εμφύλιος ήταν από την αρχή του ιδιαίτερα άγριος και ανελέητος. Οι Δημοκρατικοί στην επίθεση των δυνάμεων του Φράνκο απάντησαν με επιθέσεις εναντίον βιομηχάνων, μεγαλοϊδιοκτητών αλλά και της Καθολικής Εκκλησίας, που θεωρούνταν καταπιεστικός θεσμός και υποστηρικτής του παλαιού καθεστώτος, με σφαγές του κλήρου και εκτεταμένες πυρπολήσεις ναών και μοναστηριών.

Οι Εθνικιστές από την πλευρά τους, προέβησαν σε μαζικές εκκαθαρίσεις αλλά και στοχευμένες επιθέσεις εναντίων αντιπάλων και διαφωνούντων, δρόμο με δρόμο, πόρτα με πόρτα, εκμισθώνοντας συχνά και τις υπηρεσίες ανθρώπων του υποκόσμου. Πιο γνωστό θύμα τους, ο διάσημος θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και αντιφασίστας Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που τον εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς δίκη, με μοναδικό κατηγορητήριο την ομοφυλοφιλία του.

Γενικά οι δυνάμεις του Φράνκο υπερτερούσαν σε αριθμό και είχαν την καλύτερη ποιότητα οπλισμού, αφού Γερμανία και Ιταλία του προσέφεραν συνεχώς και αδιάλειπτα το καλύτερο ως τότε πολεμικό υλικό στον κόσμο και επίλεκτα πολεμικά σώματα, που συχνά δρούσαν αυτόνομα και στην πρώτη γραμμή. Επιπλέον είχαν και αεροπορία. Πραγματοποίησαν εκτεταμένους βομβαρδισμούς με αεροπλάνα, που έθεσαν στη διάθεσή τους ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης Γκερνίκα (Guernica), κατά τον οποίο σκοτώθηκαν μόνο άμαχοι και η πόλη ισοπεδώθηκε, έμεινε στην ιστορία, χάρις στον περίφημο και ομώνυμο πίνακα του Πάμπλο Πικάσο, που αποτύπωσε μοναδικά τη φρίκη του πολέμου και έγινε ένα από τα σύμβολα του αντιφασιστικού αγώνα.

Από το φθινόπωρο του 1938 άρχισε να φαίνεται ότι η μάχη θα γείρει υπέρ του Φράνκο. Η επίμονη άρνηση βοήθειας από τη δημοκρατική Δύση (σχεδόν όλες οι "δημοκρατίες" της Ευρώπης κράτησαν επισήμως ουδέτερη στάση) δεν άφηνε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας στις δημοκρατικές δυνάμεις, οι οποίες το μόνο που θέλανε ήταν λίγη βοήθεια για να αντέξουν μέχρι τον Β’ΠΠ που ερχόταν καλπάζοντας. Υπήρχε η ελπίδα ότι τότε θα απολάμβαναν, όντας στο αντιχιτλερικό στρατόπεδο, την επίσημη αναγνώριση και υποστήριξη που οι "Μεγάλες Δημοκρατίες" της Ευρώπης τους είχαν αρνηθεί μέχρι τότε. Όντως τον Σεπτέμβρη 1939 ο Β’ΠΠ ξεκίνησε, αλλά η Κομμουνιστική Ισπανία είχε ήδη καταθέσει τα όπλα τον Απρίλη του ίδιου χρόνου, ενώ Αγγλία και Γαλλία είχαν ήδη αναγνωρίσει τον Φράνκο ως τον επίσημο εκπρόσωπο της Ισπανίας.

Ο Φράνκο σαν κάθε φασίστας που σέβεται τον εαυτό του, επέβαλε μία στυγνή δικτατορία, η οποία κατέρρευσε με τον θάνατό του το 1975, οπότε η Ισπανία ανέπνευσε ξανά τον αέρα της Δημοκρατίας.

πηγές: wikipedia sansimera