Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε?

(artwork by avramescu)

Στο χθεσινό δελτίον κρίσης ο καθηγητής Γ.Βαρουφάκης εξηγεί μεταξύ άλλων και το βαθύτερο πρόβλημα της Ευρωζώνης, χρησιμοποιώντας το κατατοπιστικό παράδειγμα της Πορτογαλίας:

Ας πάρουμε την Πορτογαλία, που μόλις εισήλθε στο EFSF. Αντίθετα με την Ελλάδα, η Πορτογαλία δεν είχε ούτε τεράστιο χρέος ούτε και δυσθεώρητο έλλειμμα (για τα δεδομένα της μετά το 2008 εποχής, η κατάστασή της έπρεπε να θεωρείται διαχειρίσιμη). Γιατί λοιπόν πτώχευσε; Όπως σε όλες τις χώρες, όταν το δημόσιο φαίνεται να πιέζεται, πολλοί κάτοχοι ομολόγων του δημοσίου αυτού τα πουλάνε. Αν η Πορτογαλία είχε το νόμισμα της, η πώληση ομολόγων της θα απέφερε στον ιδιοκτήτη τους ντόπιο χρήμα το οποίο είτε θα το χρησιμοποιούσε για να αγοράσει άλλα περιουσιακά στοιχεία εντός της Πορτογαλίας (π.χ. σπίτια, μετοχές) είτε θα το αντάλλασε με ξένο νόμισμα. Και στις δύο περιπτώσεις, η Πορτογαλική οικονομία θα ένιωθε το ευεργετικό χάδι μιας σημαντικής αντιστάθμισης: Αν το χρήμα έμενε στην Πορτογαλία, θα τόνωνε την ιδιωτική οικονομία (που με την σειρά της θα συνεισέφερε φόρους στο δημόσιο). Αλλά κι αν το χρήμα μετανάστευε, η πώλησή του (η αγορά ξένου συναλλάγματος) θα έριχνε την αξία του πορτογαλικού νομίσματος αυξάνοντας την ελκυστικότητα των εξαγωγών της χώρας και μειώνοντας τις εισαγωγές. Τώρα όμως που η Πορτογαλία έχει το ευρώ, η πώληση ομολόγων της αποφέρει ευρώ τα οποία ο πωλητής μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αγοράσει Γερμανικά ομόλογα ή Γαλλικές μετοχές. Αυτό το χρήμα, ουσιαστικά, αποτελεί χαμένη οικονομική ενέργεια για την Πορτογαλία. Ακόμα και μια μικρή κρίση αυτοτροφοδοτείται καθώς δεν υπάρχει κάποια αυτόματη αντιστάθμιση από την πώληση των ομολόγων της.

Εν κατακλείδι, στις χώρες του ευρώ, με το που αρχίζει μια μικρή κρίση χρέους, ξεκινά η αδυσώπητη διαδικασία αποδόμησης. Συμβαίνει περίπου ό,τι συνέβαινε στην Αργεντινή πριν σπάσει η διασύνδεση του ντόπιου νομίσματος με το δολάριο. Μόνο που στην ευρωζώνη αυτή η διασύνδεση δεν μπορεί να σπάσει παρά μόνο μετά από την βιβλική καταστροφή που θα επέφερε η κατάργηση του κοινού νομίσματος παντού. Ποια είναι η λύση; Όχι βέβαια η έξοδος από το ευρώ. Αλλά ούτε και η ενίσχυση της Κρίσης με νέα ακριβά δάνεια στα κράτη που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα παλιά τους δάνεια. Το μόνο που μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά είναι η προσθήκη μηχανισμών εντός της ευρωζώνης που θα ανακυκλώνουν τόσο τα χρέη όσο και τα πλεονάσματα (βλ. σχετικό άρθρο). Θα μου πείτε, σωστά, ότι οι πλεονασματικές χώρες δεν θέλουν ούτε να ακούσουν για τέτοιους μηχανισμούς ανακύκλωσης. Απαντώ ότι, σε αυτή την περίπτωση, η μόνη τους εναλλακτική λύση (μεσοπρόθεσμα) είναι να δίνουν το ένα δάνειο μετά το άλλο στις ελλειμματικές χώρες έως ότου καταρρεύσουμε όλοι μαζί.