στην άλλη άκρη του τούνελ

Μια κλεφτή ματιά στο Αύριο - Φως στο τούνελ ή δυστοπία;

Κι αν ακόμη δεχτούμε ότι η έξοδος στις αγορές δεν είναι απλώς ένα επικοινωνιακό παιχνίδι πάνω στο γνωστό σενάριο του “success story”, αγορά πολιτικού χρόνου από την πλευρά εκείνων που μας κυβερνούν έτσι ώστε να αποφύγουν τα χειρότερα στις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, αλλά πρόκειται όντως για ένα μικρό φως, για πρώτη φορά στην άκρη του τούνελ, θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά την επόμενη ημέρα και το τι αυτή θα φωτίσει.

Με άλλα λόγια, ας κάνουμε την υπόθεση ότι αυτός ο τρομακτικός οικονομικός κύκλος αργά ή γρήγορα ολοκληρώνεται, η σφοδρότητα της κρίσης υποχωρεί, η κοινωνία επιστρέφει σε μία κανονικότητα χωρίς την άμεση απειλή της άτακτης χρεοκοπίας και την ανάγκη λήψης μέτρων επί μέτρων για την αποτροπή της. Ας υποθέσουμε δηλαδή ότι ο εφιάλτης που ξεκίνησε το 2008 τελειώνει και σιγά-σιγά ξυπνάμε αντικρίζοντας μια νέα πραγματικότητα ισορροπώντας, επιτέλους, στο βάθος του πηγαδιού ή του βαρελιού ή του ωκεανού ή όπως αλλιώς έχει ονομαστεί κατά καιρούς. Πως θα είναι άραγε αυτή η νέα πραγματικότητα; Τι θα έχει αλλάξει πραγματικά;

Η απάντηση που έρχεται αυθόρμητα είναι «όλα και τίποτα». Το «μεγάλο» και «αναποτελεσματικό» κράτος αντικαταστάθηκε από ένα κράτος γεμάτο τρύπες και κενά με χαμηλόμισθους και ανασφαλείς υπαλλήλους διόλου πρόθυμους θα επιτελέσουν το έργο τους και ευεπίφορους στο χρηματισμό λόγω ανέχειας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στον ιδιωτικό τομέα όπου η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση, αυτή που εγγυάται και ποιοτικά παραγωγικά αποτελέσματα αντικαθίσταται από τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις οι οποίες θα επιδράσουν και στην ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών σε μία χώρα που λόγω του μεγέθους της θα έπρεπε ακριβώς να ποντάρει στην ποιότητα και όχι –όπως η Κίνα για παράδειγμα- στη χαμηλή τιμή.

Με τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζόμενων είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα να βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση διαρκούς επισφάλειας για το τι θα τους ξημερώσει είναι αυτονόητο ότι η κατανάλωση δεν πρόκειται να ούτε κατά το ήμισυ να φτάσει στα προ του 2008 επίπεδα άρα να μπορέσει να στηρίξει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ή να φέρει και πάλι άνθιση στην οικοδομική δραστηριότητα. Ποιος μπορεί ακόμη και να ονειρευτεί ότι θα φτιάξει ένα σπίτι για τον εαυτό του ή το παιδί του με μισθό 750 ευρώ;

Αντίστοιχα, οι τράπεζες κι αν ακόμη αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων» που φτάνουν σε δυσθεώρητα ύψη, με κουρέματα, ρυθμίσεις ακόμη και διαγραφές μη εξυπηρετούμενων οφειλών, δεν θα μπορέσουν ποτέ ξανά να δημιουργήσουν νέα χρηματοπιστωτικά προϊόντα τα οποία να απευθύνονται σε πλατιά στρώματα κόσμου. Έτσι οι περισσότερες –εάν επιζήσουν- θα αρκεστούν στο ρόλο των ταμιευτηρίων για χαμηλοκαταθέτες και οι λίγες, οι λεγόμενες θεσμικές, θα απευθύνονται μόνο σε μία ελίτ μεγαλοεπιχειρηματιών. Στην ίδια ελίτ θα απευθύνονται οι εισαγωγείς ειδών πολυτελείας, οι μεγαλοξενοδόχοι, οι μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, τα mall και οι καζινουπόλεις.

Αυτά για όσους δουλεύουν. Για τους εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που είτε δεν πρόλαβαν να μπουν στην παραγωγή είτε έχασαν τις δουλειές τους στη δύσκολη ηλικία 45 με 55 ετών αλλά και όλους εκείνους που οι συντάξεις τους έφτασαν στα 500-600 ευρώ, δεν υπάρχει ούτε ελπίδα και πολύ φοβάμαι ούτε πρόνοια. Είναι οι γενιές που θυσιάστηκαν μια για πάντα στο βωμό της κρίσης. Και οι μεν νεώτεροι ήδη εγκαθίστανται στο εξωτερικό χωρίς προοπτική επιστροφής ή δε μεγαλύτεροι το μόνο που έχουν να ελπίζουν είναι ένα νεύμα αλληλεγγύης από γνωστούς, φίλους και συγγενείς. Όσοι έχουν κι όσοι αντέχουν. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα είναι γερά σκαριά και δεν τους γονατίσει κάποιο πρόβλημα υγείας ώστε να χρειαστεί να καταφύγουν στον καιάδα που έχει δημιουργήσει ο Άδωνις Γεωργιάδης.

Θα μπορούσε κάποιος να γεμίσει ένα βιβλίο ολόκληρο περιγράφοντας την δυστοπία την οποία έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις επόμενες πολλές δεκαετίες και η οποία ήδη έχει αρχίσει να αναδύεται από τις στάχτες της κοινωνίας μας. Μια κοινωνίας η οποία θα έχει δύο και μόνο ταχύτητες: μια μικρής ευημερούσας ελίτ, κατά πολύ ισχυρότερης από εκείνη που γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες της Κατοχής κι ενός κινεζοποιημένου λαού χωρίς δικαίωμα στο όνειρο και την ελπίδα με τον φόβο «για τα χειρότερα» να έχει περάσει στο DNA του και μόνο την μικρή ικανοποίηση ότι μπορεί να εξασφαλίσει ένα πιάτο φαΐ.

Το πόσο ανθεκτική θα είναι αυτή η δυστοπία –η οποία, βεβαίως, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την Ευρώπη- μένει να αποδειχτεί στην πράξη. Οι όποιες υποθέσεις μπορούν να στηριχτούν μόνο στη γνώση της ιστορίας η οποία διδάσκει πως μέχρι την Αναγέννηση οι τόσο βαθιές κοινωνικές ανισότητες στηρίζονταν στη Βία, από τον Διαφωτισμό και μετά οι ανθρώπινες κοινωνίες στηρίζονταν στα Κοινωνικά Συμβόλαια. Αυτή τη στιγμή και με το φως στο τούνελ να αχνοφέγγει, βιώνουμε μια ανείπωτη οικονομική βία αλλά κανείς δεν κάνει λόγο για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Ίσως είναι ακόμη νωρίς. Ίσως και πολύ αργά…

Δημοσιεύτηκε στο Matrix24

 

πηγή: άνεμος